Zoo wordt ‘n welkome aanleiding gevonden om de gasten voor te stellen ‘es umme te stappen’. Voordat de avond dan geheel is gevallen, gaat men in den rustigen tred, eigen aan menschen, die op ver afgelegen boerderijen wonen, den bloemen- en vruchtrijken pastorietuin door. De mannen, allen met de ‘segander in het heufd’ loopen in de ganzenrij achter den vriendelijk lachenden Dominee aan en de vrouwen gaan stil en beschouwend achter de Domineesche.
Zoo trekken twee groepen bewonderende en pratende menschen den pastoriehof door, waarbij vooral de aspergebedden steeds veel bewondering genieten en er altijd een debat zich ontspint over de vraag, wat dat nu wel ‘veur wonderlijke dinge benne’. De ommegang maakt de gasten hongerig en dorstig en wanneer zij tot ieders tevredenheid hebben geconstateerd, dat, dank zij hun mestovervloed de doperwten en peentjes, de rozen en riddersporen bij den Dominee er weer mirakels best bij staan, wandelen zij terug naar de pastorie, waar een overvloedige feest-tafel, met bloemen en groen versierd, geweldige stapels boterhammen en krentensneedjes torst. Deze traditionele overvloed heeft zeker de nietmestmaalgangers er toe gebracht te beweren, dat de deelnemers drie dagen te voren al vasten om Dominee’s mestmaal de verschuldigde eer te kunnen bewijzen! Hierin komt ook weer iets tot ons van dien grappigen Graafschapschen volkshumor, welke zoo overal en altijd getuigt, dat de Graafschapper zin heeft voor het komische in tegenstelling met den wat naar binnen gegroeiden bewoner van de schrale hooge Veluwe. Na den inwendigen mensch op zeer behoorlijke wijze te hebben versterkt, wordt er een glaasje Ranja of iets van ‘zeut gerei’ nagedronken, terwijl de mannen Dominee’s sigarenkist duchtig aanspreken, zoodat heel de pastorie vol blauwen damp staat …. alles ter eere van de kwaliteit mest.
Of het resultaat in Dominee’s pastoriehof echter alleen aan de kwaliteit te danken is, durf ik niet te verzekeren, ook de kwantiteit speelt hier een groote rol; immers in 1926 kreeg Dominee Barbas niet minder dan 22 hoog opgetaste mestkarren! En daarin kwam nog iets tot mij van het met grooten offerzin gebrachte geschenk dat thans voor Dominee bestemd, oorspronkelijk geofferd werd aan den pastoor, den lateren christelijken plaatsvervanger van de vroegere heidesche godheden, die de bevordering van de vruchtbaarheid in hun macht hadden. Folkloristisch bekeken is het niet te gewaagd in de mestofferande herinneringen te zien aan een lentegave, welke in den gedachtengang eener primitieve geloofsovertuiging sympathetisch ook den schenker indirect ten goede komt.
Een thinskermis heeft het bij Hengelo gelegen Zelhem nog op den 17en September 1920 gekend. De bekende kunstschilder H.E. Knaake, de laatste eigenaar van het thinsrecht, heeft toen afstand gedaan van zijn thinsheerschap, omdat de uitgaven der tractatie de inkomsten van de honinggelden verre overtroffen. Wat toch was het geval? Volgens eeuwenoud gewoonterecht moesten de schatplichtigen wel is waar hun bedragen den thinsheer offeren, maar deze was op zijn beurt verplicht allen dien dag te trakteeren op koffie, borrels en andere lekkernijen. wanneer men nu weet, dat door het splitsen der vaste goederen de bedragen van het honinggeld ook werden gesplitst zoodat het voorkwam, dat in 1920 bijv. het erve de ‘Kleine Biesthorst’ een bedrag van 5 cent had op te brengen, waarvan nog een vijfde voor korting afgetrokken moest worden, zoodat er zegge en schrijve 4 heele centen honinggeld overbleven, en wanneer men weet, dat ‘Rijsen van Darnhof’ en ‘Heerink bij het dorp’ eveneens 4 centen moesten offeren, terwijl ‘Klein Sleegken’ en ‘Groot Bettink’ 8 centen opbrachten en de hoogste post f. 4,86 1/2 van het erve ‘Groot Gaarvelink’ bedroeg, dan begrijpt men ten slotte, dat de heer H.E. Knaake er weinig meer voor voelde zijn thinsheerlijke rechten in het thins-gerichte, dat gevestigd was bij Behrendsen in ‘het Roode Hert’, te handhaven.
Lees verder op pagina 7