Uit De Olde Kaste 1992-03
Auteur: Eddy Geurtsen
Zeventig jaren Imkervereniging ‘De Vooruitgang’ te Hengelo Gld.
Op 24 oktober 1921 vond in café Bruggink (De Zon) de oprichtingsvergadering plaats van een imkervereniging. De naam van de nieuw opgerichte vereniging luidde “de Vooruitgang”.
Het huishoudelijk reglement is bewaard gebleven, hoewel het nogal is aangetast door de tand des tijds. Hier volgen de eerste artikelen waarin de doelstelling wordt omschreven:
De afdeeling heeft ten doel het bevorderen der bijenteelt in haaren meest uitgebreiden omvang. Zij tracht dit doel te bereiken in het bijzonder door het bevorderen van den verkoop der producten, het gezamenlijk aanschaffen van verschillende imkersgereedschappen en benoodigdheden, het bevorderen van den aanplant van honinggevende gewassen, het vergemakkelijken van het vervoer der bijen, het verspreiden van ….. ..(onleesbaar) omtrent korvenriet, lossen bouw en het bevorderen van het gebruik daarvan door alle leden.
Op de eerste ledenvergadering stelde de voorzitter voor om een honingslinger te kopen. Omdat er nog niet veel leden voor voelden, werd dit voorstel verworpen. Pas in 1933 zou deze honing centrifuge er komen. De eerste “grote” uitgave aan gereedschap was een zogenaamde gietpan. Deze had men van de afdeling Warnsveld gekregen met: hunne nadeelige saldo van f. 5,45 naar standplaats van de pan. Met deze pan kon men van opgesmolten was weer wasplaten maken, waarin de celbodems voorgevormd waren. De secretaris kreeg het beheer. Leden konden hun ruwe was bij hem inleveren en tegen betaling van een gulden per kilo kregen ze hiervoor de zogenaamde kunstraat terug. De eerste voorzitter was G. Hesselink van de Vordenseweg (voormalig café, tegenwoordig huisnummer 33). Tot november 1934 bekleedde hij deze funktie waarna hij werd opgevolgd door de heer R. Ellenkamp.
Er waren in die jaren meer imkers in Hengelo dan nu het geval is. In 1923 waren 32 imkers aangesloten bij “de Vooruitgang” en in 1929 waren dit er 37. Tijdens de oorlogsjaren zou dit ledental opmerkelijk stijgen. Op de najaarsvergadering van 1939 kon de voorzitter 40 aanwezige leden welkom heten. (We nemen aan dat niet alle leden op de vergadering zijn geweest). De ledenlijst in het jaar 1949 telde zelfs 63 namen ! Na de tijd van de wederopbouw, Nederland herrees, werd een geleidelijke afname van het ledenaantal geconstateerd. In 1950 nog 45 stuks en tien jaar later nog slechts 19. Welke voordelen bood het lidmaatschap van de bijenvereniging aan haar Hengelose leden? Zoals reeds genoemd had men de beschikking over kostbare gereedschappen zoals de honingslinger en de gietpan. Daarnaast ontving men maandelijks het bijenkrantje. Maar door de jaren heen was de vereniging er vooral voor de suikerleveranties. Gezamenlijk werd de suiker besteld welke nodig was voor de voor en najaarsvoeding van de bijen. De honing werd de bijen ontnomen en in plaats daarvan voerde men suiker. Zo werd er in 1928 1.550 kilo suiker besteld tegen een kiloprijs van slechts 23 cent. Wel waren de transportkosten voor rekening van de vereniging. Het betrof hier gedenatureerde suiker. Hierin was een stof vermengd die het ongeschikt maakte voor menselijke consumptie. O.a. werd daarvoor peper of paprikapoeder gebruikt, zodat het accijnsvrij kon worden doorverkocht aan de heren imkers. In die jaren kon men wel eens een bijenboer aantreffen met een wan vol suiker op de hoek van het huis…. De suiker werd afgeleverd in zakken van 50 kilo bij café “De Zon” waarna ze door enkele leden werd uitgewogen. Voor dit uitwegen moest een cent per kilo worden neergeteld. Dit geld kwam in de kas van de vereniging terecht. De lege suikerzakken konden worden geretourneerd doch bij vergaderingen werden ze veelal bij opbod verkocht. De oorlogsjaren betekende ook voor de Hengelose imkerij een moeilijke tijd. De aanvoer van de suiker stagneerde zodat het in 1940 te laat binnen kwam en vanaf 1941 werd er helemaal niets meer aangeleverd.
Met veel kunst en vliegwerk probeerde men de bijenvolken de winter door te krijgen doch enkele strenge winters hebben een zware tol geëist aan het nijvere bijenvolk. Halfman Sr. (van de kwekerij) probeerde uit suikerbieten zelf suiker te winnen. Na urenlang koken en roeren in de pulp hield hij een dikke siroop over waar jammergenoeg zelfs de bijen geen pap van lustten. Hoewel er geen suikers voor de imkers beschikbaar kwam, moes ten deze wel honing leveren omdat dat onder de distributie viel. Een kilo honing per hoofd van het gezin mocht worden behouden voor eigen gebruik. De rest moest worden ingeleverd op een centraal punt. Hiervoor ontving men een vastgesteld bedrag per kilo. Omdat een imker altijd een pijp rookt bij het behandelen van zijn bijenvolk, zal er in de oorlog wel heel wat “eigen bouw” achter de bijenkorven hebben gegroeid. Na de bevrijding, toen suiker en tabak nog lang op de bon bleven, betekende het lidmaatschap van de vereniging voor velen een manier om wat extra bonnen te verkrijgen. De notulen van de vergaderingen vertellen weinig over het wel en wee van de Hengelose bijen. In 1938 staat vermeld dat 16 leden met 140 kasten naar de Drentse heide zullen reizen. In 1947 werd het volgende besloten:
het komende voorjaar naar de bloeiende boomgaarden of naar het koolzaad in de Wieringermeer te reizen.
De korven en kasten werden dan op of in een vrachtwagen geladen waar ook de begeleidende imkers een plaatsje zochten. Tijdens het reizen is het volgende eens voorgevallen: door een ongelukkige beweging van een passagier werd een korf omgestoten. Een menigte boze bijen verkreeg op die manier de vrijheid en koos het hazepad. Een passagier wilde uit de rijdende vracht wagen springen, bang dat de steeklustige bijen zich op hem bot zouden vieren. Door ingrijpen van enkele mede passagiers konden ongelukken worden voorkomen.
Vanaf de oprichting in 1921 was café “De Zon” het verenigingslokaal van “de Vooruitgang”. De foto van het 121/2 jarig jubileum heeft daar vele jaren aan de wand gehangen. De heer T. Roenhorst (huidige voorzitter) weet zich nog goed te herinneren hoe het er in die jaren tijdens de vergaderingen aan toe ging.
Zo’n 40-tal mannen zaten gegroepeerd om de kachel, terwijl eenieder een sigaar rookte. In de loop van de vergadering kon men door de zware rookontwikkeling amper zijn buurman nog onderscheiden.
In de notulen van de vergaderingen werd veelvuldig vermeld dat de vergadering werd besloten door middel van het aanbieden van een gratis consumptie + sigaar, hetgeen door de aanwezigen bijzonder op prijs werd gesteld.
Bijenvereniging “de Vooruitgang” heeft nog steeds middelen van bestaan; een 15-tal leden houdt er momenteel nog zo’n 100 bijenvolken op na. Mede door deze bijenvolken wordt in Hengelo en omgeving ieder voorjaar de fruitbloesem bestoven zodat we in het najaar van de heerlijke vruchten kunnen genieten. Er is wat dat betreft gelukkig in zeventig jaar maar weinig veranderd.
EDDY GEURTSEN, HENGELO.
Toelichting:
De VBBN, de vereniging tot bevordering der bijenteelt in Nederland, is een organisatie waarin plaatselijke sub-verenigingen of afdelingen over een grote mate van zelfstandigheid beschikken.
In de Achterhoek zijn een 18-tal sub-verenigingen.
De VBBN is in 1897 opgericht. Hiervan is de stimulans uitgegaan om over te gaan tot het oprichten van een plaatselijke afdeling zoals dat ook met “de Vooruitgang” is gebeurd.