Uit de Olde Kaste 1996-02
Auteur: Tienus
Raadsels, hun ouderdom en schoonheid.
Dagens is ut un golden knoop snachtens is ut un weulenhoop roa, roa, wat is dat?
De oplossing van dit raadsel is niet zo makkelijk. Het is namelijk het vuur van een ouderwetse haard, die zich vroeger in het midden van het woonvertrek bevond en later is verplaatst naar de wand.
Raadsels zijn vanouds zeer geliefd bij de mensen. Vroeger, bij afwezigheid van de krant, radio en televisie, werd er meer aandacht en tijd aan raadsels gegeven dan tegenwoordig, maar dat wil niet zeggen dat raadsels niet meer van deze tijd zouden zijn. De raadsels zou je ondermeer kunnen verdelen over:
a. Het volksraadsel; het volksraadsel sprak/spreekt meer de fantasie van de mens aan. Het is later vaak gedegradeerd tot kindervermaak. Toch moet je deze raadsels niet te laag waarderen. Het is soms ware volkspoezie.
b. Het moderne raadsel; het moderne raadsel doet meer een beroep op het verstand, de scherpzinnigheid van de mens.
Raadsels zijn vooral geliefd geworden bij mensen die staan voor het raadsel van hun eigen leven, van de natuur en al het overige om hen heen. Dit komt ondermeer omdat raadsels vaak terug gaan naar de oude waarden en gebruiken. Het raadsel is dus al heel oud. Dit blijkt onder andere uit het gegeven dat ook bij de Romeinen en de Grieken het raadsel een belangrijke plaats innam
Er bestaat bijvoorbeeld een Latijnse versie van een oud raadsel dat ook hier te lande bekend is, namelijk:
Die het maakt, wenst het niet. Die het draagt, behoudt het niet. Die het koopt, gebruikt het niet. Die het gebruikt, weet het niet
De oplossing van dit raadsel is, hoewel een beetje luguber, een voorwerp waarmee toch iedereen aan het einde van zijn leven te maken krijgt, namelijk de doodkist.
Zo bestaat er in die richting ook een raadsel rond het “hennekleed”. Echter deze zal ik u besparen. Een volgend voorbeeld dat het raadsel al eeuwen oud is en zodoende een hoge ouderdom bezit, gaat over de Noorse koning Heidrekr. Deze vorst ging met de hoofdgod Odhin(Odin) een raadselwedstrijd aan. Het raadsel dat Odhin opgaf luidde:
“Wie is het paard dat ter vergadering rijdt, met drie ogen, tien voeten en een staart”?
Met dit paard werd het paard Sleipnir bedoeld. Het was een achtbenig paard dat als ruiter alleen de eenogige Odhin op zijn rug verdroeg. Odhin (Odin) was de belangrijkste god in de Oudnoorse Mythologie. Bij de Westgermanen heette hij Wodan. Odhin was niet alleen de god van de oorlog en van de dood maar vreemd genoeg ook de god van de wijsheid en de poëzie.
Een echte oude schoonheid van het raadsel komt, volgens twee Duitse geleerden, uit het begin van de tiende eeuw. Vertaald naar de hedendaagse taal luidt het raadsel als volgt:
“Daar vloog een vogel vederloos, op een boom bladerloos. Toen kwam juffrouw mondeloos. Die at de vogel vederloos, van de boom bladerloos”.
Met dit raadsel wordt de sneeuw beschreven, die in het raadsel wordt aangeduid met “vederloos”. Met “bladerloos” en “mondeloos” worden respectievelijk een kale boom en de zon bedoeld.
Lees verder op pagina 2