1990-04 De Remigiuskerk en haar muurschilderingen

Auteur: G. H. Verhaere

Uit de Olde Kaste 1990-04

De meeste kerkgebouwen in ons land hebben een naam, zo ook de Hervormde kerk in Hengelo Gld. Deze is gewijd aan de heilige Remigius. Remigius leefde van 463 tot 533 in Frankrijk. Reeds op 22-jarige leeftijd werd hij aartsbisschop van Reims en hij staat bekend als de grondlegger van het christelijk geloof in geheel Gallië. Allerlei wonderen worden Remigius toegeschreven, o.a. wonderbaarlijke genezingen. Monniken hebben later hier, in deze streek de eerste houten kerk in Hengelo gebouwd en haar de naam Remigiuskerk gegeven.

Bisschop Bruno liet na zijn dood in 963 het ‘hof Heingelo’ na aan de monniken van het klooster St. Pantaleon te Keulen. Kort daarna hebben die monniken een kerkje in Hengelo gesticht. Ieder die de Remigiuskerk betreedt, zal al spoedig de muurschilderingen ontdekken die links en rechts van het koor zijn aangebracht. De fresco’s in het choor dateren van omstreeks 1390, die er links van dateren van omstreeks 1410. Zo’n 60 jaar geleden ontdekte men deze fresco’s onder de kalklagen en werden ze voorlopig er onder vandaan gehaald. Pas in 1984 is de restauratie goed ter hand genomen. Zeker is het dat er onder de kalk nog veel meer schilderingen zijn verborgen. Het zal duidelijk zijn dat dit veel te kostbaar is om nu allemaal te restaureren. Het nageslacht heeft wat dit betreft nog een zinvolle taak. Men kent in ons land wel meer kerken met geschilderde apostelfiguren (bijvoorbeeld in Muiden), maar in de Remigiuskerk zijn ze in groepen verenigd van 3, 5, 2 en 2. In de loop der eeuwen zijn de schilderingen herhaaldelijk over gewit, dat heeft de kwaliteit ervan natuurlijk geen goed gedaan.
Wie de schilder is geweest is niet bekend. Men vermoedt wel dat het één man is geweest die de schildering van de 12 apostelen in het choor van de kerk heeft vervaardigd. Het zou een monnik kunnen zijn geweest, op weg van het klooster Bethlehem in Doetinchem naar Zutphen, die overnachtte bij de pastoor van Hengelo en uit dank daarvoor wat ging schilderen in zijn kerk. Alle twaalf apostelen zijn afgebeeld met in hun handen de martelwerktuigen waarmee ze zijn gedood.

Zo heeft Matthéus een zwaard in zijn handen, al is het niet zeker of hij gedood is met een zwaard of dat hij een natuurlijke dood gestorven is. Tevens heeft elke apostel een spreukband (banderol). Bij Mattheus staat erop geschreven: “Sanctum Ecclesiam Catholicam“ (één heilige katholieke kerk).
De tweede figuur is Simon Zelotes, de ijveraar. Zijn symbool is de speer; op zijn spreukband staat: “Sanctorum Communiomen Remissionem Peccatorum” (Gemeenschap der heiligen, vergeving der zonden).
De derde figuur is Iudas Thaddeus. Zijn symbool is onduidelijk, waarschijnlijk was dat de hellebaard. Zijn spreukband luidt: “Carnis Resurrectionem” (Wederopstanding des vleses).
Deze drie apostelen zijn afgebeeld in het linkerpaneel van het choor.