2020-03 Achter het koren gaat een kleine synagoge schuil (1)

In de schaduw van de oude Remigiuskerk.
Zo ongeveer moet het zijn geweest. Door mij hiervan een beeld te vormen word ik als het ware tijdgenoot van die wereld van weleer die door onze tekenaar is vastgelegd en waar een aantal Joodse families zich vanaf het midden van de achttiende eeuw zich welkom en veilig hebben gevoeld. Hier konden ze zich een bestaan opbouwen en vonden ze de ruimte om te leven volgens de oude tradities van het jodendom en dat zat zo:
Hengelo Gld onderscheidde zich van andere dorpen in de Achterhoek door de grote en bijzondere betekenis die het dorp had als marktplaats en het was allereerst de eeuwenoude paardenmarkt die Hengelo grote bekendheid gaf. Er zijn heel wat foto’s van levendige straattaferelen van de paardenmarkt. Paarden waren nodig om de ploeg te trekken en ook al die karren en wagens beladen met de oogst van het land en op zondag werden ze voor de koets gespannen waarmee het kerkvolk zich op zijn zondags gekleed naar de Remigiuskerk begaf. Zonder paarden kon je niet.
En dan had je ook nog de koeienmarkten, de biggenmarkt en de warenmarkten, de schapenmarkt en de wolmarkten, de raderenmarkt en de botermarkten, de lapjesmarkt en tenslotte de gewone weekmarkt. Hengelo Gld was kortom van alle markten thuis!

Dat alles zette Hengelo op de kaart.
Dat kun je goed zien op het detail van een kaart uit 1820. Alle wegen leidden naar Hengelo. Waar je ook vandaan kwam. Van Vorden, Steenderen,Hummelo, Zelhem, Varssel of van Ruurlo. Hengelo was the place to be. Dat vonden ook diverse joodse families. Slagers. Veehandelaars. Kooplieden. Manufacturiers. Ze konden in Hengelo Gld een bestaanopbouwen en zo is het gegaan.
Van hun aanwezigheid in de wereld van Hengelo getuigt diezelfde kaart uit 1820 waarop ik een kleine schuin geplaatst rechthoekje ontdekte waar joode Kerkhof bij geschreven staat. Er was dus toen al een joodse begraafplaats en een bericht van de marke van Hengelo uit 1789 vertelt ons waar het was.