Het is niet zo dat er een groot beroep op dit Armbestuur is gedaan. Wat wel opvalt is dat de notaris L.A. Ghijm indertijd het Armbestuur een legaat gunde van honderd gulden. Het is een bewijs dat de kleine dorpskille van Hengelo op veel waardering rekenen kon in de dorpsgemeenschap. In 1882 begint met de bouw en de inwijding van de nieuwe synagoge een nieuw hoofdstuk van de geschiedenis van de joodse gemeente. Daarover ga ik in een volgende aflevering meer vertellen. U bent behalve de naam van de familie Windmuller ook namen van andere families tegengekomen. In de volgende afleveringen stel ik hen aan u voor, evenals de familie Meijer. Tenslotte beschrijf ik de plaats van de joodse gemeenschap in Hengelo Gld en het lot van de joodse begraafplaats aan de Kloosterweg.
In het tweede deel zijn we getuige van de inwijding van een splinternieuwe synagoge en ontdekken we dat achter de tekst op wat oude grafstenen een hele geschiedenis schuil gaat van mensen die zich in Hengelo thuis wisten en gekend.
In het Archief in Zutphen wordt een schoolschriftje bewaard. Leden van de joodse gemeente van Hengelo hielden erin bij wie er op het feest van de Vreugde der Wet de eervolle taak van voorzanger mochten verrichten. Een stille getuige van joodse vroomheid.
Henk G. Teeuwen Borculo, najaar 2020
BRONVERMELDING
– S. Laansma, De Joodse Gemeente te Hengelo Gld, 1978
– Hans Kouger, Het Oude volk, 2001
– W.J.M. Hermans, Adres Kervel-kelder schuilplaats voor Joden, 2006
– W.J.M. Hermans, Daar middenin de Graafschap, 2001
– F. Schreuder, Hengelo duizend jaar, 1963
– Eva Moraal, Als ik morgen niet op transport ga, 2014 (brieven Karel Jacobs)
– De Graafschapsbode 08.08.1924, Prachtige zomer-kermis (muziekconcours Concordia)
– De Graafschapsbode 28.09.1928, Marktfeesten te Hengelo Gld
– De Reclame 09.03.1965, Joodse Begraafplaats gaat verdwijnen
ECAL te Doetinchem:
– Diverse documenten uit het archief G.H. Morsink
BEELDMATERIAAL
Gelders Archief le Zutphen :
– Reglement van de Ned. lsraëlitische Bijkerk te Hengelo, 1875
– Register van gehouden leesbeurten tijdens Joodse feesten 1978 – 1922
– Register van begravenen op de Ned. Israëlitische begraafplaats te Hengelo 1880 – 1924
Vereniging Oud Hengelo:
– H.M. Somson, De Joodsche Begraafplaats, oudhengelo.nl 2018
– H.M. Somson, De Joodse gemeenschap en synagoge, oudhengelo.nl 2018
– A. van Hoogstraten – Wigman, Herinneringen aan het Joodse leven, oudhengelo.nl 2018
– H. Somson en E. Somson – Lieverdink, Herinneringen van de heer G.H. Morsink, oudhengelo.nl 2018
– Zes Hengelose Joden omgekomen in Mauthausen, oudhengelo.nl
– Betty Löwenhardt, interview 3 april 1997, oudhengelo.nl
– Grada Rees – Besselink, interview 12 maart 1996, oudhengelo.nl